Καθημερινή Κατανάλωση vs. Υπερβολική Κατανάλωση Αλκοόλ: Όρια και Κίνδυνοι
Οι έννοιες της καθημερινής και της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ δεν είναι υποχρεωτικά ταυτόσημες ούτε υποχρεωτικά αντικρουόμενες. Η μία δεν ισοδυναμεί με την άλλη, ούτε η μία αναιρεί την άλλη.
Ποια είναι η Συνιστώμενη Καθημερινή Κατανάλωση;
Προφανές είναι ότι η περιστασιακή κατανάλωση μικρής ποσότητας αλκοόλ είναι ασφαλής. Δεν έπαθε κανείς κακό επειδή πέρσι όλα κι όλα κατανάλωσε δύο ποτήρια κρασί στα γενέθλιά του τον Ιανουάριο, δύο μπουκάλια μπύρα στον τελικό του champions league τον Μάιο και δυο ποτηράκια τσίπουρο στο χωριό του τον Δεκαπενταύγουστο.
Η περιστασιακή κατανάλωση σεβαστής ή σημαντικής ποσότητας αλκοόλ είναι δυνητικά επιβλαβής. Σημασία έχει η συχνότητα με την οποία πραγματοποιείται. Αν, για παράδειγμα, κάποιος συνηθίζει για χρόνια να βγαίνει σχεδόν κάθε Σάββατο και να πίνει σα να μην υπάρχει αύριο, τότε δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να βιώσει τις αρνητικές συνέπειες του αλκοόλ.
Η καθημερινή κατανάλωση μικρής ποσότητας αλκοόλ δεν αγγίζει τα όρια της υπερβολής. Ενδεικτικά, λέγοντας μικρή ποσότητα αλκοόλ, εννοούμε ένα μικρό ποτήρι κρασί ή ένα σφηνάκι τσίπουρο ή μισή μερίδα ουίσκι. Όλα αυτά ισχύουν για ενήλικες ανθρώπους, μέσου σωματικού βάρους. Μέχρι πρόσφατα, αρκετά ιατρικά δεδομένα έδειχναν πως μια τέτοιου είδους λήψη αλκοόλ ίσως είναι ακόμα και θετική για την υγεία μας. Τα οφέλη αφορούν κυρίως την καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος. Δυστυχώς, πιο σύγχρονες μελέτες αμφισβητούν την άποψη αυτή, οπότε η έρευνα συνεχίζεται.
Είναι περιττό να σημειωθεί πως η καθημερινή κατανάλωση σεβαστής ή σημαντικής ποσότητας αλκοόλ είναι επιβλαβής.
Συμπτώματα της Υπερβολικής Κατανάλωσης
Λίγο πολύ, όλοι ξέρουμε τι σημαίνει κραιπάλη. Το οινόπνευμα είναι ύπουλο. Σε μεγάλο βαθμό, ασκεί την καταστροφική του δράση μέσω της αφυδάτωσης που προκαλεί. Η υπνηλία, η κεφαλαλγία, η ωχρότητα δέρματος, η απώλεια μνήμης, η κόπωση, η αδυναμία συγκέντρωσης ή συντονισμού κινήσεων και η ταχυσφυγμία είναι οι πιο διάσημες «ομορφιές» της επόμενης μέρας. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία γνωρίζουν ότι τα συμπτώματα αυτά γίνονται όλο και βαρύτερα, όσο τα χρόνια περνούν και οι αντοχές πέφτουν…
Κίνδυνοι στην Υγεία από την Υπερβολική Κατανάλωση Αλκοόλ
Το συκώτι, το στομάχι και η καρδιά είναι μερικά μονάχα από τα όργανα που «πληρώνουν» την οινοπνευματώδη ασυδοσία. Το αλκοόλ έχει την ιδιότητα να αυξάνει την αρτηριακή πίεση, «κουράζοντας» τα αιμοφόρα αγγεία και την καρδιά. Ο μεταβολισμός του οδηγεί σε σχηματισμό λιπιδίων. Η αύξηση του επιπέδου τους στο αίμα επιφέρει κινδύνους καρδιαγγειακών νοσημάτων, ενώ η συσσώρευσή τους στο συκώτι αποτελεί προπομπό μιας επικίνδυνης κατάστασης, που ονομάζεται κίρρωση. Μια ακόμα επικίνδυνη ουσία, που σχετίζεται με το μεταβολισμό του αλκοόλ είναι η ακεταλδεΰδη. Είναι τοξική, άρα ικανή να βλάψει διάφορα όργανα, κυριότερα τον εγκέφαλο. Το στομάχι, με τη σειρά του, εκκρίνει περισσότερα οξέα, κάθε φορά που δέχεται αλκοόλ. Μακροπρόθεσμα, τίθενται σε κίνδυνο το ίδιο το στομάχι, αλλά και ο οισοφάγος που εκβάλει σε αυτό. Ακόμα και η ικανότητα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών από το έντερο απειλείται από τη συνεχή κατανάλωση οινοπνεύματος.
Οικονομικές και Κοινωνικές Επιπτώσεις της Υπερβολικής Κατανάλωσης Αλκοόλ
Οι αρνητικές επιπτώσεις της άνευ ορίου κατανάλωσης αλκοόλ επεκτείνονται και σε άλλους τομείς. Ο οικονομικός είναι προφανής, διότι το οινόπνευμα είναι ακριβούτσικο «άθλημα». Εξίσου σημαντικός είναι και ο κοινωνικός. Η απομόνωση, η κατάθλιψη και οι εκρήξεις επιθετικότητας είναι μερικές μόνο από τις αρνητικές συνέπειες που συνδέονται με το αλκοόλ. Ο εθισμός είναι επίσης μια απειλητική κατάσταση, ικανή να γκρεμίσει επαγγελματικές πορείες, φιλίες, συζυγικές σχέσεις, ακόμα και ζωές.
Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Αλκοολικής Υπερκατανάλωσης
Με βάση τα παραπάνω, το αλκοόλ φαντάζει ως δαίμονας. Η ευφορία που προκαλεί κατά τα αρχικά στάδια της κατανάλωσής του μπορεί εύκολα να παρασύρει οποιονδήποτε άνθρωπο. Γι’ αυτό απαιτείται σύνεση και πειθαρχία, όχι μόνο εκ μέρους του ίδιου του καταναλωτή, αλλά και εκ μέρους του κοινωνικού και οικογενειακού του περιβάλλοντος. Ακόμα κι αν κάποιος «κυλήσει» επικίνδυνα, υπάρχουν συμβουλευτικές και θεραπευτικές δομές, ικανές να βοηθήσουν αποτελεσματικά. Το μόνο που χρειάζεται είναι η αποφασιστικότητα και η συνειδητοποίηση του ενδιαφερόμενου.
Η απομυθοποίηση
Ρεαλιστικά, η κατανάλωση αλκοολούχων αποτελεί μέρος του πολιτισμικού μας γίγνεσθαι. Εκτός από γευστική απόλαυση, κατέχει μέρος της κοινωνικής μας συμπεριφοράς. Γίνεται συναυλία χωρίς μπύρα; Γίνεται γεύμα χωρίς κρασί; Γίνεται βραδινή έξοδος χωρίς τζιν ή ρούμι; Γίνονται διακοπές χωρίς τσίπουρο; Κατά τη γνώμη μου δύσκολα. Ας μην καταλήξουμε ξενέρωτοι. Παρά το γεγονός ότι τα ιατρικά δεδομένα όλο και περισσότερο ενοχοποιούν το αλκοόλ για προβλήματα υγείας, θα ήταν άδικο να αγνοηθούν μερικές ακόμα αλήθειες. Θα πάρουμε ως παράδειγμα τη Γαλλία. Στη χώρα αυτή, το κρασί κατέχει τεράστια θέση στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Θα περίμενε κανείς να αντιμετωπίζουν οι Γάλλοι σοβαρά προβλήματα εξαιτίας του. Στατιστικά, όμως, οι Γάλλοι είναι αρκετά υγιείς, πράγμα που αποτελεί ιατρικό «παράδοξο». Θα στραφούμε τώρα προς την Κρήτη. Στον τόπο όπου η τσικουδιά ρέει ασταμάτητα, παρατηρούνται μερικές από τις υψηλότερες τιμές προσδόκιμου ζωής παγκοσμίως.
Τελικά, να καταδικάσουμε ή όχι το αλκοόλ; Η απάντηση δε μπορεί να είναι μονολεκτική και απόλυτη. Οφείλουμε να αξιολογήσουμε κι άλλους παράγοντες. Σε ό,τι αφορά τα προηγούμενα παραδείγματα, μπορεί να αγνοηθεί το υψηλό βιοτικό επίπεδο των Γάλλων; Μάλλον όχι. Μπορούν να αγνοηθούν οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες των Κρητικών; Σίγουρα όχι.
Κανείς δεν αμφισβητεί ότι το αλκοόλ είναι επικίνδυνο. Μακάρι να μπορούσαμε να ζήσουμε χωρίς να καταναλώσουμε ούτε μια σταγόνα του. Τότε, όμως, θα χάναμε ολόκληρη εκείνη την περιπέτεια διέγερσης των αισθήσεων που το κονιάκ, η μπύρα, το ουίσκι, η τεκίλα και το κρασί προκαλούν. Και, δυστυχώς, ζούμε μόνο μια φορά…
Αν η κατανάλωση αλκοόλ πραγματοποιείται με σύνεση, στα πλαίσια μιας διαβίωσης με προσεκτική διατροφή, προληπτικές ιατρικές εξετάσεις και τακτική άσκηση, τότε οι κίνδυνοι ελαχιστοποιούνται ριζικά. Ας μην ξεχνάμε πως οι συνέπειες των βλαπτικών παραγόντων είναι αθροιστικές. Όποια κι αν είναι η προέλευσή του, ένας βλαπτικός παράγοντας προσθέτει ένα λιθαράκι ζημιάς στην υγεία μας. Όσο περιορίζουμε καθέναν απ’ αυτούς, τόσο η υγεία μας διατηρείται. Αν, επομένως, τρώμε υγιεινότερα, κοιμόμαστε επαρκέστερα, επισκεπτόμαστε το γιατρό μας τακτικότερα, ζούμε σε περιβάλλον καθαρότερο, σηκωνόμαστε από τον καναπέ μας συχνότερα και κινούμαστε χωρίς το μηχανοκίνητο όχημά μας συστηματικότερα, τότε δεν υπάρχει λόγος να στερηθούμε το αγαπημένο μας αλκοολούχο, είτε αυτό λέγεται βότκα είτε ούζο είτε λικέρ. Αρκεί κι αυτό να το καταναλώνουμε προσεκτικότερα…
Φαίδωνας Κυτρίδης
Βιολόγος, PhD / Τελειόφοιτος Οινολόγος
