ΜΑΥΡΟΔΑΦΝΗ

«Η καλύτερη στιγμή για να διορθώσεις τη στέγη σου, είναι όταν ο ήλιος λάμπει»

J.F.K

Λένε ότι στην πολιτική συχνά μια φράση έχει άλλο νόημα από αυτό που φέρουν οι λέξεις που περιέχονται σε αυτή. Έτσι και στην περίπτωση του Προέδρου των Η.Π.Α. J.F.Kennedy, το νόημα δεν αφορά τις κατασκευαστικές παραινέσεις του προς τους πολίτες της χώρας του, αντιθέτως διαθέτει έναν αλληγορικό σκοπό.

Σύμφωνα με τον Kennedy η καλύτερη στιγμή για να ασχοληθείς με την επισκευή της «στέγης», είναι όταν αυτή είναι αχρείαστη. Δηλαδή όταν λάμπει ο ήλιος, γιατί άμα ξεκινήσει να βρέχει, τότε είναι ήδη αργά. Εν συντομία, το νόημα της αμερικάνικης αυτής παραβολής είναι ότι δεν πρέπει να αφήνουμε τη λύση των προβλημάτων μας για το μη περαιτέρω, αντιθέτως οφείλουμε να τα επιλύουμε όσο ακόμα υπάρχει χρόνος.

Έτσι και με την ποικιλία της Μαυροδάφνης, φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια που ο ήλιος λάμπει πάνω από τις ελληνικές ποικιλίες, της έχει δοθεί μια πολύ καλή ευκαιρία να διορθώσει τη στέγη της.

Η μυστήρια καταγωγή

Στο μάθημα της ιστορίας στο σχολείο μαθαίνουμε ότι το πέρασμα από την προϊστορία στην ιστορία, γίνεται με την ανακάλυψη της γραφής. Στην περίπτωση της Μαυροδάφνης η ιστορία της ξεκινάει από την στιγμή που ο Γουσταύος Κλάους αποφασίζει να αγοράσει το πρώτο κτήμα έξω από την Πάτρα και να φτιάξει την πασίγνωστη σήμερα οινοποιεία του. Εκεί θα συναντήσει τις δύο «μαυροδάφνες». Η πρώτη πρόκειται για κάποια νεαρή της περιοχής, που ο μύθος θέλει να την λένε Δάφνη και να διαθέτει μαύρα μάτια. Για χάρη της ο Βαυαρός Κλάους θα χαρίσει το όνομα της στην ποικιλία που είχε επιλέξει για να φτιάξει κρασιά τύπου Port, ώστε να εξάγει στην αγορά της Γερμανίας.

Το θέμα με την «άκομψη» παρέμβαση του Κλάους, είναι ότι χάθηκε ο σύνδεσμος με το παρελθόν και άρα δυσκόλεψε η προσπάθεια εύρεσης της καταγωγής της ποικιλίας. Η ποικιλία συναντάται σήμερα με δύο διαφορετικές «εκδοχές» της. Η μία η Τσιγκέλω, από το χαρακτηριστικό της μικρό τσαμπί, που προφανώς μοιάζει με τσιγκέλι και συναντάται στην Αχαΐα. Η δεύτερη η Ρηνιώ, που στην Αχαΐα συχνά ονομάζουν έτσι ποικιλίες ξένες αλλά στην Κεφαλονιά αντιστοιχεί σε μια πιο μικρόρωγη εκδοχή της ποικιλίας. Εδώ να σημειωθεί ότι η ποικιλία της Μαυροδάφνης φέρεται να υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Ελλάδας ήδη από τον 16ο αιώνα, με αναφορές σε κείμενα των Ιονίων Νήσων.

Από το αμπέλι στο ποτήρι

Η Μαυροδάφνη είναι μια ποικιλία που ξεχωρίζει για τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της τόσο στο αμπέλι όσο και στο ποτήρι. Στο αμπέλι έχει σημαίνοντα ρόλο η φύση των εδαφών όπου αυτή καλλιεργείται. Έτσι, σε πολύ εύφορα εδάφη η ποικιλία μπορεί να ξεδιπλώσει τον παραγωγικότατο χαρακτήρα της. Αλλά σε κάθε περίπτωση αγαπάει τα πιο φτωχά εδάφη που αποστραγγίζουν, ειδικά αν αυτά βρίσκονται σε υψόμετρο. Η ποικιλία είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στις βροχές την εποχή της ανθοφορίας της και δεν τα πάει πολύ καλά με την ξηρασία. Εδώ να σημειωθεί ότι η κεφαλλονίτικη εκδοχή της ανταποκρίνεται πολύ καλύτερα στην ξηρασία, σε σχέση με αυτή της Αχαΐας.

Στο οινοποιείο η ποικιλία έχει γίνει παγκοσμίως γνωστή για τις ενισχυμένες γλυκιές της εκδοχές, όπου προστίθεται οινόπνευμα στο μισοζυμωμένο μούστο για να διακοπεί η ζύμωση. Αλλά τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να ξετυλίγει και τις υπόλοιπες δυνατότητές της, παράγοντας φρουτώδη ροζέ αλλά και γεμάτα κόκκινα κρασιά. Αν και διαθέτει αρκετό χρώμα στις ρώγες της αυτό με την παλαίωση δεν διατηρείται εύκολα στις ιώδεις αποχρώσεις. Στα κόκκινα κρασιά εμφανίζει έντονες αλλά όχι πολλές τανίνες, που απαιτούν ιδιαίτερη διαχείριση από τον οινοποιό.

Τα κόκκινα κρασιά της ποικιλίας έχουν συμπληρώσει μια 20ετία γεμάτη από την πρώτη εμφιάλωση της ποικιλίας, το «μακρινό» 1998. Από τότε έχουν εξελιχθεί αρκετά στο επίπεδο των αρωμάτων αλλά και του στιλ, με τα περισσότερα ερυθρά της ποικιλίας να ξεχωρίζουν σήμερα για τον επίμονο, ζουμερά φρουτώδη χαρακτήρα τους και με τις έντονες μπαχαρικές νύξεις να συμπληρώνουν την παλέτα. Καθιστώντας τά ιδανικά για τους λάτρεις του BBQ και ειδικά της γουρουνοπούλας (what grows together) αλλά και για τα παραδοσιακά κοκκινιστά κρεατικά πιάτα.

Στην οινική πραγματικότητα η επιτυχία μιας ποικιλίας μετριέται με την εξάπλωση που αυτή εμφανίζει μέσα στα χρόνια. Η Μαυροδάφνη εμφανίζει εδώ μια έντονη αντίφαση, μεταξύ της εξάπλωσης και της φήμης που την ακολουθεί. Σήμερα από τη μία, η ποικιλία με βάση τη δυτική Ελλάδα έχει φτάσει μέχρι τη Νάουσα και το Αμύνταιο, αποδεικνύοντας ότι όλο και περισσότεροι παραγωγοί την εμπιστεύονται. Από την άλλη όμως το καταναλωτικό κοινό συνεχίζει να είναι δύσπιστο απέναντι της, απορρίπτοντας την συλλήβδην ως κακής ποιότητας γλυκό κρασί (τα απόνερα του πατρινού καρναβαλιού). Αδικώντας τόσο τις ξηρές εκδοχές όσο και τις γλυκές εκδοχές της ποικιλίας, που τα τελευταία χρόνια βελτιώνονται αμφότερες εκθετικά.

Να σημειωθεί ότι ένας ακόμα ανασταλτικός παράγοντας στην «αναγέννηση» της ποικιλίας, είναι η εθνική νομοθεσία που απαγορεύει την αναγραφή της ποικιλίας στην ετικέτα για τις ξηρές εκδοχές της Μαυροδάφνης. Έτσι συχνά παρατηρείται το γεγονός καταναλωτές να απολαμβάνουν ένα από τα ερυθρά κρασιά της ποικιλίας αγνοώντας το! Για να επιστρέψουμε όμως στον JFK, μην αναρωτιέσαι τι μπορεί να κάνει η Μαυροδάφνη για σένα αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για να βοηθήσεις αυτήν την ποικιλία να μπει στο πάνθεον των μεγάλων ελληνικών κόκκινων ποικιλιών. Με τον πιο απολαυστικό τρόπο, πίνοντας τις!

Κώστας Προβατάς

Dip WSET